De effecten van ‘belichaamde’ digitale annotatie op begrijpend lezen [English version under construction]
In dit tijdperk van internet en digitale media heeft er een verschuiving plaatsgevonden van lezen van papier naar lezen van scherm. Hoewel de resultaten niet eenduidig zijn, lijkt wetenschappelijk onderzoek naar dit onderwerp erop te wijzen dat mensen digitaal vluchtiger en oppervlakkiger lezen, en ook sneller afgeleid raken.
Een andere zorg is dat lezen van scherm het gebruik van actieve leer- en begripsstrategieën lijkt te ontmoedigen. Dit blijkt met name uit onderzoek naar tekstannotatie. Het annoteren van een tekst is het voorzien van die tekst van extra informatie, met als doel deze beter te onthouden en begrijpen. Je kunt dan denken aan het markeren/onderstrepen van belangrijke woorden, het trekken van lijnen tussen gerelateerde tekstdelen, het schrijven van opmerkingen in de kantlijn, enzovoorts.
Onderzoek naar eventuele (effect)verschillen tussen het annoteren van papieren en digitale tekst is opvallend genoeg schaars. De studies die wel zijn uitgevoerd suggereren dat digitale lezers niet alleen mínder gebruik maken van annotatie dan papier-lezers, maar dat de inzet van digitale annotatietools (in bijvoorbeeld Adobe Acrobat (PDF-)Reader) ook minder bijdraagt aan hun geheugen voor en begrip van de tekst.
Binnen deze onderzoekslijn zal daarom de effectiviteit van een nieuwe digitale annotatiemethode worden geëvalueerd. Daartoe zal gebruik worden gemaakt van een Swipend Lezen-app die lezers in staat stelt om begrijpend leesstrategieën uit te drukken en te visualiseren in betekenisvolle swipe-bewegingen. De verwachting is dat deze ‘belichaamde’ vorm van digitale annotatie zal leiden tot zowel actiever gebruik van annotatietools als beter tekstbegrip.
Het onderzoek zal meer inzicht geven in hoe lezers gebruik maken van papieren en digitale annotatietools, en hoe, via welke mechanismen, dit het tekstbegrip kan ondersteunen. Zijn er verschillen tussen lezen van papier en lezen van scherm, en zo ja, wat zijn deze verschillen en hoe zijn ze te verklaren?
Een andere zorg is dat lezen van scherm het gebruik van actieve leer- en begripsstrategieën lijkt te ontmoedigen. Dit blijkt met name uit onderzoek naar tekstannotatie. Het annoteren van een tekst is het voorzien van die tekst van extra informatie, met als doel deze beter te onthouden en begrijpen. Je kunt dan denken aan het markeren/onderstrepen van belangrijke woorden, het trekken van lijnen tussen gerelateerde tekstdelen, het schrijven van opmerkingen in de kantlijn, enzovoorts.
Onderzoek naar eventuele (effect)verschillen tussen het annoteren van papieren en digitale tekst is opvallend genoeg schaars. De studies die wel zijn uitgevoerd suggereren dat digitale lezers niet alleen mínder gebruik maken van annotatie dan papier-lezers, maar dat de inzet van digitale annotatietools (in bijvoorbeeld Adobe Acrobat (PDF-)Reader) ook minder bijdraagt aan hun geheugen voor en begrip van de tekst.
Binnen deze onderzoekslijn zal daarom de effectiviteit van een nieuwe digitale annotatiemethode worden geëvalueerd. Daartoe zal gebruik worden gemaakt van een Swipend Lezen-app die lezers in staat stelt om begrijpend leesstrategieën uit te drukken en te visualiseren in betekenisvolle swipe-bewegingen. De verwachting is dat deze ‘belichaamde’ vorm van digitale annotatie zal leiden tot zowel actiever gebruik van annotatietools als beter tekstbegrip.
Het onderzoek zal meer inzicht geven in hoe lezers gebruik maken van papieren en digitale annotatietools, en hoe, via welke mechanismen, dit het tekstbegrip kan ondersteunen. Zijn er verschillen tussen lezen van papier en lezen van scherm, en zo ja, wat zijn deze verschillen en hoe zijn ze te verklaren?
