Begrijpend lezen is belevend lezen!? [English version under construction]
Steeds meer basisschoolleerlingen scoren ondermaats op begrijpend lezen. Ook beleven zij steeds minder plezier aan lezen. Zorgwekkende ontwikkelingen, want goede begrijpend leesvaardigheden zijn belangrijk voor een succesvolle (school)loopbaan in onze complexe informatiesamenleving. Een mogelijke oorzaak is de geringe aandacht voor belevend lezen, voor lezen als zintuiglijke ervaring.
Volgens recente theorieën over begrijpend lezen vereist diepgaand tekstbegrip de vorming van een zogenaamd ‘belichaamd’ situatiemodel. Dit is een mentale representatie (d.w.z. innerlijke voorstelling), niet van de tekst zélf, maar van de situatie en gebeurtenissen die hierin worden beschreven. Lezers die een belichaamd situatiemodel vormen, verbinden tekstinformatie aan wat zij al weten van een onderwerp, én aan hun eigen zintuiglijke, motorische en emotionele ervaringen en herinneringen. Het gevolg is dat zij niet langer een talige representatie maken van wat er stáát, maar, in plaats daarvan, een niet-talige, multisensorische representatie van waar het over gaat.
Binnen deze onderzoekslijn wordt zowel fundamenteel als toegepast onderzoek gedaan. Centraal staan de leesstrategieën die essentieel zijn voor de vorming van een belichaamd situatiemodel zoals mentaal simuleren, inferenties maken en begripsmonitoring. Welke cognitieve (deel)processen zijn nodig voor het uitvoeren van deze strategieën? En hoe onderwijs je die effectief? In interventieonderzoek wordt nagegaan wat de effecten zijn van trainingen in situatiemodelstrategieën op leesbegrip, zintuiglijkheid van het lezen, en leesmotivatie.
Volgens recente theorieën over begrijpend lezen vereist diepgaand tekstbegrip de vorming van een zogenaamd ‘belichaamd’ situatiemodel. Dit is een mentale representatie (d.w.z. innerlijke voorstelling), niet van de tekst zélf, maar van de situatie en gebeurtenissen die hierin worden beschreven. Lezers die een belichaamd situatiemodel vormen, verbinden tekstinformatie aan wat zij al weten van een onderwerp, én aan hun eigen zintuiglijke, motorische en emotionele ervaringen en herinneringen. Het gevolg is dat zij niet langer een talige representatie maken van wat er stáát, maar, in plaats daarvan, een niet-talige, multisensorische representatie van waar het over gaat.
Binnen deze onderzoekslijn wordt zowel fundamenteel als toegepast onderzoek gedaan. Centraal staan de leesstrategieën die essentieel zijn voor de vorming van een belichaamd situatiemodel zoals mentaal simuleren, inferenties maken en begripsmonitoring. Welke cognitieve (deel)processen zijn nodig voor het uitvoeren van deze strategieën? En hoe onderwijs je die effectief? In interventieonderzoek wordt nagegaan wat de effecten zijn van trainingen in situatiemodelstrategieën op leesbegrip, zintuiglijkheid van het lezen, en leesmotivatie.
